جابجایی بیماران قطع نخاعی یکی از چالش‌های اساسی در مراقبت‌های پزشکی و خانگی است. این بیماران به دلیل آسیب‌های نخاعی دچار محدودیت‌های حرکتی شدید هستند و کوچک‌ترین حرکت نادرست می‌تواند منجر به آسیب‌های جبران‌ناپذیر شود. بسیاری از آن‌ها در طول روز نیاز به جابه‌جایی برای مراجعه به مراکز درمانی انجام فیزیوتراپی یا حتی تغییر وضعیت در محیط خانه دارند. عدم وجود تجهیزات مناسب آگاهی ناکافی افراد خانواده و نبود روش‌های ایمن برای انتقال این بیماران از مشکلات رایجی است که سلامت آن‌ها را به خطر می‌اندازد. در کنار این چالش‌ها نگرانی‌هایی مانند زخم بستر درد مزمن و مشکلات تنفسی نیز مطرح است که جابجایی نامناسب می‌تواند آن‌ها را تشدید کند.
خطرات ناشی از جابجایی نامناسب بیماران قطع نخاعی
جابجایی نامناسب بیماران قطع نخاعی می‌تواند منجر به بروز آسیب‌های جدی شود. یکی از مهم‌ترین خطرات شکستگی استخوان است زیرا این بیماران به دلیل کم‌تحرکی دچار پوکی استخوان می‌شوند و کوچک‌ترین فشار اضافه ممکن است منجر به شکستگی شود. زخم بستر نیز یکی دیگر از خطرات رایج است به‌ویژه اگر بیمار به مدت طولانی در یک وضعیت ثابت باقی بماند یا هنگام جابجایی به‌درستی حمایت نشود. همچنین بیماران نخاعی اغلب با مشکلات فشار خون نامتعادل مواجه هستند و جابجایی نادرست می‌تواند باعث افت شدید فشار خون یا حتی غش شود. خطر مشکلات تنفسی نیز وجود دارد زیرا برخی از بیماران نخاعی به دلیل ضعف عضلات قفسه سینه نیاز به تجهیزات تنفسی دارند.
تجهیزات ضروری برای جابجایی ایمن بیماران نخاعی
ویلچر مخصوص بیماران نخاعی
- برانکارد قابل تنظیم
- بالابر بیمار
- کمربند نگهدارنده برای انتقال
- بالشتک‌های ضد زخم بستر
- دستگاه اکسیژن برای بیماران با مشکلات تنفسی
- ملحفه‌های مخصوص جابجایی
- محافظ‌های گردن و ستون فقرات
- سیستم‌های حمایتی برای نشستن ایمن
- تخت‌های مخصوص با قابلیت تغییر وضعیت
نقش همراهان و پرسنل پزشکی در جابجایی بیماران نخاعی
جابجایی بیماران نخاعی نیاز به همکاری بین بیمار خانواده و پرسنل پزشکی دارد. افراد خانواده که وظیفه مراقبت از بیمار را بر عهده دارند باید آموزش ببینند تا بتوانند جابجایی را بدون ایجاد فشار اضافی بر بیمار انجام دهند. پرسنل پزشکی به‌ویژه پرستاران و فیزیوتراپیست‌ها باید روش‌های صحیح حمل‌ونقل بیمار را آموزش دهند و در صورت نیاز تجهیزات کمکی مانند بالابر بیمار یا برانکارد مخصوص را توصیه کنند. همچنین در هنگام جابجایی باید از روش‌هایی استفاده شود که ستون فقرات بیمار در حالت طبیعی باقی بماند و از آسیب‌های ثانویه جلوگیری شود. ارتباط مناسب بین بیمار و همراهان نیز بسیار مهم است؛ بیمار باید احساس امنیت کند و استرس ناشی از جابجایی کاهش یابد.
روش‌های صحیح جابجایی بیماران نخاعی در محیط خانه
جابجایی بیماران نخاعی در خانه یکی از مهم‌ترین چالش‌های مراقبتی است زیرا بسیاری از منازل فاقد تجهیزات لازم برای حمل‌ونقل ایمن بیمار هستند. برای جابجایی صحیح باید از تکنیک‌های استاندارد بلند کردن بیمار استفاده شود تا فشار زیادی به بدن او وارد نشود. یکی از این روش‌ها استفاده از بالابر بیمار است که به کاهش خطرات کمک می‌کند. در صورتی که بالابر در دسترس نباشد استفاده از کمربندهای حمایتی برای انتقال بیمار از تخت به ویلچر یا صندلی توصیه می‌شود. همچنین استفاده از ملحفه‌های مخصوص جابجایی می‌تواند کمک کند تا بیمار بدون کشیدگی زیاد در بستر حرکت داده شود. در کنار این روش‌ها محیط خانه باید مناسب‌سازی شود به‌طوری‌که مسیر حرکت بیمار بدون مانع باشد و در صورت امکان رمپ‌های مخصوص برای تردد ویلچر تعبیه شود.
تکنیک‌های جابجایی بیماران نخاعی در بیمارستان و مراکز درمانی
بیمارستان‌ها و مراکز درمانی باید از روش‌های استاندارد جابجایی برای بیماران نخاعی استفاده کنند تا از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود. پرسنل بیمارستانی باید هنگام انتقال بیمار از روی تخت به برانکارد یا ویلچر از تکنیک‌های بلند کردن دو یا چند نفره استفاده کنند. در این روش یک نفر سر و گردن بیمار را ثابت نگه می‌دارد درحالی‌که دیگران به‌آرامی بدن او را حرکت می‌دهند. برانکاردهای قابل تنظیم که امکان تغییر زاویه دارند می‌توانند به جابجایی راحت‌تر بیمار کمک کنند. در مواردی که بیمار دچار مشکلات شدید تنفسی است مانیتورینگ مداوم علائم حیاتی در طول جابجایی ضروری است.
نکات ایمنی برای جلوگیری از آسیب‌های ثانویه در جابجایی بیماران نخاعی
نکات ایمنی برای جلوگیری از آسیب‌های ثانویه در جابجایی بیماران نخاعیحمایت کامل از ستون فقرات بیمار هنگام حرکت دادن
- استفاده از روش‌های جابجایی تیمی در صورت امکان
- پرهیز از کشیدن یا چرخاندن ناگهانی بدن بیمار
- اطمینان از مناسب بودن مسیر حرکت برای ویلچر یا برانکارد
- کنترل وضعیت تنفسی و فشار خون بیمار قبل و بعد از جابجایی
- استفاده از بالابر یا تجهیزات مخصوص برای انتقال بیمار
- تغییر موقعیت بیمار به‌طور منظم برای جلوگیری از زخم بستر
- جلوگیری از فشار مستقیم به مفاصل یا استخوان‌های حساس
- استفاده از لباس‌های راحت برای بیمار در هنگام جابجایی
- آموزش خانواده و پرسنل مراقبت در مورد تکنیک‌های ایمن جابجایی
مزایای استفاده از آمبولانس خصوصی در جابجایی بیماران نخاعی
جابجایی بیماران نخاعی به مراکز درمانی باید با نهایت دقت انجام شود و در این میان استفاده از آمبولانس خصوصی می‌تواند گزینه‌ای ایمن‌تر باشد. برخلاف وسایل نقلیه عمومی یا خودروهای شخصی آمبولانس خصوصی دارای تجهیزات مخصوص مانند برانکاردهای تثبیت‌کننده ستون فقرات کمربندهای ایمنی پزشکی و سیستم‌های کنترل تنفس است که انتقال بیمار را تسهیل می‌کند. همچنین حضور پرسنل پزشکی متخصص در طول مسیر باعث می‌شود که در صورت بروز مشکلات بیمار فوراً تحت مراقبت قرار گیرد. برخی از بیماران نخاعی نیاز به مانیتورینگ مداوم علائم حیاتی دارند که در آمبولانس‌های عمومی امکان‌پذیر نیست.
جمع‌بندی
جابجایی بیماران نخاعی به دلیل حساسیت بالای وضعیت جسمانی آن‌ها نیازمند رعایت اصول ایمنی و استفاده از تجهیزات مناسب است. خطراتی مانند شکستگی استخوان زخم بستر مشکلات تنفسی و افت فشار خون از جمله چالش‌های اصلی در انتقال این بیماران محسوب می‌شوند. با استفاده از تکنیک‌های صحیح تجهیزات استاندارد و همراهی پرسنل متخصص می‌توان از بروز آسیب‌های جدی جلوگیری کرد. همچنین استفاده از آمبولانس خصوصی برای انتقال به مراکز درمانی امنیت و راحتی بیشتری را برای بیماران فراهم می‌کند. در نهایت آگاهی خانواده و پرسنل پزشکی از روش‌های صحیح جابجایی نقش مهمی در حفظ سلامت بیماران نخاعی و بهبود کیفیت زندگی آن‌ها دارد.
