خانواده نقش حیاتی در مدیریت جابجایی ایمن بیماران نخاعی دارد. از این رو آمبولانس خصوصی بیماران به دلیل محدودیت‌های حرکتی در معرض خطر آسیب‌های ثانویه مانند زخم بستر شکستگی استخوان و آسیب‌های عضلانی قرار دارند. خانواده می‌تواند با یادگیری تکنیک‌های صحیح جابجایی استفاده از وسایل کمکی مانند بالابرها و ویلچرهای مخصوص و ایجاد محیطی ایمن در منزل از این آسیب‌ها جلوگیری کند.علاوه بر مهارت‌های فیزیکی حمایت روحی و عاطفی خانواده نقش مهمی در افزایش استقلال بیمار دارد. تشویق بیمار به انجام تمرینات توان‌بخشی رعایت رژیم غذایی مناسب و حفظ فعالیت‌های اجتماعی به بهبود کیفیت زندگی او کمک می‌کند. آموزش‌های مستمر توسط متخصصان نیز می‌تواند آگاهی خانواده را افزایش داده و از بروز مشکلات جلوگیری کند.
روش مراقبت از بیماران قطع نخاعی
مراقبت از بیماران قطع نخاعی نیازمند برنامه‌ای جامع است که شامل حمایت جسمی روحی و پزشکی می‌شود. این بیماران به دلیل محدودیت‌های حرکتی در معرض خطر مشکلاتی مانند زخم بستر عفونت‌های ادراری مشکلات گوارشی و تحلیل عضلات هستند. رعایت بهداشت فردی تغییر وضعیت بدن برای جلوگیری از فشارهای طولانی‌مدت و استفاده از وسایل کمکی مانند ویلچر یا تشک‌های ضد زخم بستر از اقدامات ضروری است.علاوه بر مراقبتهای فیزیکی حمایت روحی از بیمار اهمیت زیادی دارد. ایجاد انگیزه برای انجام تمرینات توان‌بخشی تقویت حس استقلال و مشارکت بیمار در فعالیت‌های اجتماعی می‌تواند کیفیت زندگی او را بهبود بخشد.
مراقبتهای حرکتی بیمار قطع نخاعی
بیماران قطع نخاعی به دلیل از دست دادن توانایی حرکتی در اندام‌های تحتانی یا تمامی اندام‌ها نیاز به مراقبتهای خاص دارند. یکی از مهم‌ترین نکات تغییر وضعیت بدن بیمار هر دو ساعت یک‌بار برای جلوگیری از زخم بستر و کاهش فشار بر نواحی حساس است. جابجایی ایمن با استفاده از وسایل کمکی مانند بالابرهای مخصوص یا تشک‌های ضد فشار خطر آسیب‌های ثانویه را کاهش می‌دهد. تمرینات فیزیوتراپی روزانه حتی در صورت عدم توانایی حرکت ارادی اهمیت زیادی دارد. این تمرینات شامل حرکات غیرفعال توسط مراقب یا فیزیوتراپیست است که به بهبود جریان خون کاهش اسپاسم عضلانی و حفظ انعطاف‌پذیری مفاصل کمک می‌کند.
مراقبتهای مفصلی از بیمار فلج
در بیماران فلج مراقبت از مفاصل اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا بی‌تحرکی طولانی‌مدت می‌تواند منجر به خشکی مفاصل تغییر شکل استخوان‌ها و دردهای مزمن شود. برای جلوگیری از این مشکلات انجام حرکات کششی و تمرینات غیرفعال به‌صورت منظم ضروری است. این حرکات باید توسط یک فرد آموزش‌دیده یا فیزیوتراپیست انجام شوند تا از آسیب به مفاصل جلوگیری شود. یکی دیگر از روش‌های مراقبت مفصلی استفاده از وسایل کمکی مانند آتل‌ها و بریس‌ها است که به حفظ وضعیت صحیح بدن کمک می‌کنند. همچنین ماساژ و فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود گردش خون و کاهش اسپاسم‌های عضلانی کمک کند. تنظیم وضعیت خواب و نشستن بیمار به‌گونه‌ای که فشار غیرطبیعی روی مفاصل وارد نشود نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
حمایت‌های روانی و اجتماعی از بیماران قطع نخاعی
- ایجاد محیطی پرانرژی و حمایت‌کننده در خانواده
- کمک به پذیرش شرایط جدید از طریق مشاوره روانشناسی
- تشویق به مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی و تفریحی
- حمایت از استقلال بیمار در انجام کارهای روزمره
- ایجاد انگیزه برای ادامه روند درمان و توان‌بخشی
- تقویت روابط اجتماعی بیمار از طریق ارتباط با گروه‌های حمایتی
- ارائه آموزش‌های لازم به بیمار و خانواده برای مدیریت بهتر شرایط
مراقبتهای پوستی از بیماران قطع نخاعی
بیماران قطع نخاعی به دلیل کاهش حس و تحرک در معرض خطر زخم بستر و سایر مشکلات پوستی قرار دارند. یکی از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه تغییر وضعیت بدن بیمار هر دو ساعت یک‌بار است تا فشار طولانی‌مدت روی نقاط حساس کاهش یابد. استفاده از تشک‌های ضد زخم بستر و بالشتک‌های مخصوص نیز به کاهش فشار کمک می‌کند.
رعایت بهداشت پوست شامل شست‌وشوی روزانه و خشک کردن کامل بدن برای جلوگیری از عفونت‌ها ضروری است. همچنین استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده و پمادهای محافظتی می‌تواند از خشکی و ترک‌خوردگی پوست جلوگیری کند.
مراقبتهای دستگاه‌های دفع بیمار فلج
بیماران فلج ممکن است در کنترل دفع ادرار و مدفوع مشکل داشته باشند بنابراین مراقبتهای ویژه‌ای برای حفظ سلامت آن‌ها ضروری است. یکی از روش‌های مدیریت دستگاه دفع استفاده از سوندهای ادراری یا تمرینات منظم تخلیه مثانه است که باید تحت نظر پزشک انجام شود. جلوگیری از عفونت‌های ادراری از طریق رعایت بهداشت مصرف مایعات کافی و تعویض منظم سوندها بسیار مهم است.برای جلوگیری از یبوست رژیم غذایی غنی از فیبر مصرف آب کافی و تحرک مناسب (مانند ماساژ شکم و فیزیوتراپی) توصیه می‌شود. در برخی موارد استفاده از داروهای ملین یا تنقیه ضروری است. تنظیم یک برنامه مشخص برای دفع مانند تخلیه مثانه و روده در ساعات مشخص به بدن کمک می‌کند تا عملکرد بهتری داشته باشد.
مراقبتهای تغذیه‌ای در بیماران قطع نخاعی
- مصرف غذاهای غنی از فیبر برای جلوگیری از یبوست
- مصرف مایعات کافی برای حفظ عملکرد کلیه‌ها و جلوگیری از عفونت‌های ادراری
- استفاده از پروتئین کافی برای جلوگیری از تحلیل عضلانی
- مصرف مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی در صورت نیاز
- کاهش مصرف نمک و چربی‌های اشباع برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی
- تنظیم وعده‌های غذایی منظم و متعادل
- کنترل وزن برای جلوگیری از مشکلات حرکتی و پوستی
جمع بندی
مراقبت از بیماران قطع نخاعی نیازمند یک رویکرد جامع شامل مراقبتهای حرکتی مفصلی پوستی تغذیه‌ای روانی و دستگاه‌های دفع است. تغییر وضعیت منظم بدن انجام تمرینات فیزیوتراپی استفاده از وسایل کمکی و رعایت بهداشت از بروز عوارضی مانند زخم بستر خشکی مفاصل و عفونت‌ها جلوگیری می‌کند. تغذیه مناسب و مصرف مایعات کافی به بهبود عملکرد گوارشی و کلیوی کمک می‌کند. همچنین حمایت روانی و اجتماعی نقش مهمی در افزایش کیفیت زندگی و استقلال بیمار دارد. آموزش صحیح خانواده و مراقبین همراه با ارتباط مداوم با متخصصان می‌تواند روند مراقبت را بهبود بخشیده و به بیمار در سازگاری با شرایط جدید کمک کند.
