قبل از این که بخواهیم به درمان گرمازدگی بپردازیم اجازه بدهید، انواع آن را بررسی کنیم. گرمازدگی به خاطر فعالیت و گرمازدگی بدون فشار . در نوع اول معمولا فرد به دلیل حجم بالای کار و در معرض گرما قرار گرفتن به صورت مداوم اتفاق می افتد. در نوع دوم آن نیز بیشتر به خاطر سن فرد و شرایط جسمانی او رخ می دهد. این نوع گرمازدگی که به گرمازدگی کلاسیک هم شناخته می شود، ممکن است طی چند روز در فرد ایجاد شود. بدین معنی که لحظه ای و آنی اتفاق نمی افتد. اگر در فصل تابستان با فردی مواجه شدید که دچار گرمازدگی شده بود، اول بررسی کنید این گرما زدگی ناشی از چه بوده است. ممکن است گرمازدگی ریشه در این عوامل داشته باشد:
- قرار گرفتن در محیط های بسیار گرم مثل کوره ها و کارخانجاتی که با دمای بالا سر و کار دارند
- گرمازدگی ناشی از تعریق زیاد
- به دلیل ورزش شدید
گرمازدگی چیست و چرا اتفاق می‌افتد؟
گرمازدگی شرایطی است که بدن به دلیل افزایش دمای بیش از حد محیط کنترل تعادل خود را از دست می‌دهد. این حالت معمولاً به دلیل قرارگیری طولانی‌مدت در محیط‌های بسیار گرم یا انجام فعالیت‌های بدنی سنگین اتفاق می‌افتد. وقتی دمای بدن بالا می‌رود، بدن عرق می‌کند و مقدار زیادی آب از دست می‌دهد. این موضوع حتی می‌تواند به مشکلات جدی سلامتی منجر شود.
دلیل اصلی گرمازدگی این است که بدن تلاش می‌کند تا دمای داخلی خود را ثابت نگه دارد. بدن انسان برای عملکرد مناسب و حفظ فرایندهای زیستی به دمای ثابت نیاز دارد. اگر دما بیش از حد بالا رود، سیستم‌های تنظیم‌کننده دما تحت فشار قرار می‌گیرند و برای خنک کردن بدن میزان تعریق افزایش می‌یابد. در صورتی که این سیستم‌ها نتوانند دمای بدن را به درستی کنترل کنند، فرد دچار گرمازدگی می‌شود.
در طب سنتی گرمازدگی به عدم تعادل بین عوامل داخلی و خارجی بدن مربوط می‌شود. تغییرات دمایی محیط روی نظم و تعادل انرژی و گرمای بدن تأثیر می‌گذارد. از نظر طب سنتی افراد بر اساس ساختار بدنی و ویژگی‌های درونی‌شان به تغییرات دما و گرما واکنش‌های مختلفی نشان می‌دهند.
شایع‌ترین علائم گرمازدگی
علائم گرمازدگی می‌توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند. یکی از اولین نشانه‌های کسی که گرمازده شده است، تعریق شدید و ناگهانی است. افزایش دما و تعریق زیاد می‌تواند منجر به خستگی و ضعف عضلانی شود. افزایش حرارت بدن ممکن است عملکرد عروق مغزی را تحت‌تأثیر قرار داده و باعث سردرد شود. در برخی موارد، گرمازدگی با علائمی مانند تهوع و استفراغ همراه است که باعث می‌شود بیمار حتی مایعات بیشتری هم از دست بدهد.
این وضعیت می‌تواند روی عملکرد مغز تأثیر گذاشته و باعث ایجاد اضطراب، تاری دید، یا توهمات موقت شود. تغییرات در رنگ پوست مانند تیره شدن یا کبود شدن، خشکی دهان و گرفتگی عضلات نیز ممکن است رخ دهد. علاوه بر این، افزایش ضربان قلب و تغییر فشار خون از دیگر علائم گرمازدگی است. در موارد شدید، احتمال بروز تشنج هم وجود دارد.
تشخیص گرمازدگی
برای درمان فوری گرمازدگی لازم است اول از همه فرد را از محیط گرم خارج کنید. سپس تلاش کنید تا دمای بدن فرد آسیب دیده به سرعت کاهش یابد و به حد نرمال برسد. برای این کار لباس های او را از تنش خارج کنید. تشخیص گرمازدگی برای پزشکان کار سختی نیست معمولا آنها از طریق مقعد، دمای بدن فرد گرمازده را اندازه می گیرند. دمای مقعدی دقیق ترین روش برای تشخیص دمای مرکزی بدن است.
آنها با بررسی خون فرد و اندازه پتاسیم یا سدیم خون او متوجه گازهایی می شوند که در خون دیده می شود. حتی برای این که متوجه بشوند گرمازدگی آیا به سیستم عصبی صدمه زده است یا خیر، آزمایش ادرار نیز تجویز می کنند. معمولا رنگ ادرار در این نوع بیماران تیره است. کلیه ها نیز ممکن است در خطر گرمازدگی قرار بگیرد. از همین رو، برای که متوجه بشوند گرما به بافت عضلانی کلیه آسیب زده است یا خیر ، با کمک رابدومیولیز یا اشعه ایکس و دیگر آزمایش های تصویربرداری کلیه را مورد بررسی قرار می دهند.
کمک های اولیه در درمان گرمازدگی چیست ؟
اما برای افراد عادی چگونه می توانند در درمان گرمازدگی (Heatstroke) نقش داشته باشند. اگر افرادی که با یک بیمار گرمازده روبرو می شوند از کمک های اولیه اطلاعاتی داشته باشند، می توانند از سکته گرمایی جلوگیری کنند. از همین رو، خوب است بدانید به هیچ وجه اجازه ندهید درجه حرارت بدن بیمار از چهل درجه تجاوز کند. اولین نشانه گرمازدگی هم غش کردن است. علائم دیگر این عارضه عبارت است از :
- بداخلاقی،
- گیج بودن،
- پایین آمدن سطح هوشیاری،
- قرمز و ملتهب شدن پوست،
- کم شدن تعرق،
- نبض ضعیف یا تند.
اقدام فوری پس از تشخیص گرمازدگی چیست ؟
در زمان بروز این نشانه ها باید اقدامات فوری درمان گرمازدگی را شروع کنید. این اقدامات عبارتند از :
- فرد گرمازده را به مکانی خنک انتقال داده و از تهویه هوا اطمینان حاصل کنید،
- آب یا نوشیدنی های حاوی الکترولیت به او بخورانید. ( الکترولیت ها مواد معدنی نظیر سدیم، پتاسیم و منیزیم می باشند. این مواد در تنظیم فشار خون و آبرسانی به بافت های بدن بسیار با ارزشمند هستند. شیر گاو، شیرنارگیل، آبمیوه طبیعی می تواند جزو این نوع نوشیدنی ها باشد)
- در صورت امکان او را درون وان پر از آب خنک قرار بدهید،
- در زیر بغل، ناحیه کشاله ران فرد کیسه یخ بگذارید،
اگر تمامی این موارد را انجام دادید و نتوانستید، تغییری در رفتار ، رنگ، وضعیت نبض و فشار خون او بوجود بیاورید، به اورژانس خصوصی تماس بگیرید. تکنسین های فوریت های پزشکی با تجربه بالایی که در این زمینه دارند، سریع و ایمن فرد را به حالت نرمال بر می گردانند. شما می توانید در انتهای همین صفحه به شماره تماس آمبولانس خصوصی دسترسی داشته باشید.
نکات مهم برای درمان گرمازدگی در شرایط اورژانسی
در ادامه موضوع درمان گرمازدگی این نکات را نیز رعایت بفرمایید:
- مصدوم را حتما در وضعیت دراز کشیده قرار داده و پاهای او را بالاتر از سینه و قلب نگهدارید،
- بیمار را لخت کرده و ملحفه ای خیس روی او بیندازید. هر از گاهی آب ولرم روی مصدوم بپاشید. اگر فرد هوشیار است می توانید او را به حمام برده و زیر دوش آب خنک ، دمای بدن را کنترل کنید،
- استفاده از کولر و پنکه نیز مفید است،
- خوراندن محلول او آر اس نیز می تواند کمک کننده باشد،
- مرتب دمای بدن مصدوم را اندازه بگیرید. اگر بدن دمای خود را از دست داد، عملیات را متوقف کنید و گرنه تمام تلاش خود را انجام بدهید تا گرمازدگی رفع شود.
- ماساژ نیز برای این گونه افراد نیز توصیه می شود.
بهترین درمان‌های خانگی گرمازدگی
در روزهای گرم پرهیز از انجام فعالیت‌های شدید و دوری از نور مستقیم خورشید توصیه می‌شود. برای پیشگیری و درمان خانگی گرمازدگی، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید.
حمام سرد بگیرید
یک روش ساده برای کاهش دمای بدن دوش گرفتن با آب سرد است. می‌توانید به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه دوش بگیرید یا در وان آب خنک بنشینید. این کار به گشاد شدن عروق خونی کمک می‌کند و حرارت اضافی بدن را به سطح پوست منتقل می‌کند. دقت داشته باشید که از آب یخ استفاده نکنید؛ زیرا ممکن است باعث شوک حرارتی شود.
از طب سنتی چینی استفاده کنید
برخی گیاهان دارویی که در طب چینی برای درمان گرمازدگی به کار می‌روند شامل ماش، هل، نعنا، فلفل، سیر و تخم خارشتر هستند. می‌توانید این گیاهان را به‌صورت جوشانده، عصاره، پودر یا قطره مصرف کنید. این گیاهان خواص ضد تب، ضدالتهاب و ضدعفونی دارند و به کاهش حرارت بدن هم کمک می‌کنند.
دوغ بنوشید
دوغ یک نوشیدنی سنتی ایرانی بوده که خنک و رقیق است. مصرف این نوشیدنی به تنظیم عملکرد روده‌ها کمک می‌کند و شما را در برابر گرمازدگی مقاوم‌تر می‌سازد.
عناب و زرشک مصرف کنید
این دو میوه با رنگ‌های جذاب و خواص ضدالتهابی و خنک‌کنندگی خود حس تازگی و انرژی‌بخشی را به شما منتقل می‌کنند. می‌توانید شربت آنها را نیز تهیه کرده و برای متعادل کردن دمای بدن کسی که گرمازده شده است از آن استفاده کنید.
شربت به‌لیمو تهیه کنید
به‌لیمو با عطر ملایم و طعم دلپذیر خود احساس شادابی و نشاط را افزایش می‌دهد. این گیاه برای درمان گرمازدگی مفید است؛ زیرا سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و به مقابله با گرما کمک می‌کند.
آب گشنیز بنوشید
گشنیز که در بیشتر آشپزخانه‌های ایرانی یافت می‌شود دارای خواص ضد تب، ضدالتهاب و ضد اسپاسم است. برای تهیه این نوشیدنی، گشنیز را در آب خرد کرده و کمی شکر یا نمک به آن بیفزایید. این نوشیدنی می‌تواند به کاهش دمای بدن، بهبود گوارش و دفع سموم از بدن کمک زیادی بکند.
آب‌لیمو مصرف کنید
لیمو که سرشار از ویتامین C، پتاسیم و آنتی‌اکسیدان‌ها است می‌تواند به همراه آب دمای بدن را کاهش دهد و سیستم ایمنی را تقویت کند. آب‌لیمو حتی می‌تواند در پیشگیری از عفونت‌ها مؤثر باشد.
آب هندوانه بنوشید
هندوانه یک میوه شیرین و آبدار فصل گرما محسوب می‌شود که سرشار از الکترولیت‌ها، لیکوپن و ویتامین‌های A و C است. آب هندوانه به عنوان یک درمان مؤثر برای گرمازدگی شناخته می‌شود؛ زیرا با کاهش دمای بدن و تقویت سلول‌ها به تعادل دمای بدن کمک می‌کند.
پیشنهاد مطالعه مقاله: نوشیدنی‌های مناسب برای جلوگیری از گرمازدگی
آمپول گرمازدگی
اگر درمان‌های کاهش دمای بدن منجر به لرز شود، پزشک ممکن است داروهای شل‌کننده عضلات مانند بنزودیازپین‌ها را تجویز کند. لرز می‌تواند باعث افزایش دمای بدن شده و اثرات درمان‌ها را کاهش دهد. با این حال، داروها معمولاً اولین گزینه درمانی برای این عارضه نیستند. گرمازدگی یک وضعیت اورژانسی پزشکی است و اولویت با خنک کردن سریع بدن و تأمین آب از دست رفته است. برخی داروهایی که در مواقع اضطراری تجویز می‌شوند استامینوفن، ویتامین C، پماد برای رفع جوش‌های ناشی از گرمازدگی، منوتروپین به عنوان آمپول گرمازدگی و بیکربنات سدیم همراه با ۳ آمپول در ۱ لیتر سرم قندی ۵ درصد است.
شربت رفع گرمازدگی
درمان گرمازدگی با شربت‌ها و داروهای خاص به کاهش علائم و تسکین بدن کمک می‌کند. برخی از شربت‌های دارویی که ممکن است برای رفع گرمازدگی تجویز شوند، شامل ترکیباتی هستند که به کاهش دمای بدن، تأمین آب و الکترولیت‌های از دست رفته و کاهش التهاب کمک می‌کنند. چنین شربت‌هایی باید حتماً توسط پزشک تجویز شوند. شما را از هر گونه خوددرمانی در این مورد منع می‌کنیم. برخی از انواع شربت رفع گرمازدگی شامل موارد زیر هستند.
- استامینوفن یا پاراستامول برای کاهش تب و دردهای ناشی از گرمازدگی
- برخی شربت‌های حاوی مواد ضدالتهابی برای کاهش التهاب و علائم ناشی از گرمازدگی
- آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند ویتامین C و… برای تقویت سیستم ایمنی و کاهش استرس اکسیداتیو
همچنین به این نکته اشاره می‌کنیم که با تهیه برخی از شربت‌های خانگی مانند سکنجبین، تخم شربتی، شربت گلاب و… نیز می‌توانید تا حدودی دمای بدن را متعادل‌تر کنید یا از این نوشیدنی‌ها برای پیشگیری از گرمازدگی استفاده کرده و آنها را در طول ساعت‌های گرم به همراه داشته باشید.
جهت کسب اطلاعات بیشتر به سایت آمبولانس خصوصی آرمان تماس بگیرید.
یک پاسخ